بیان مسئله: موضوع این پژوهش بررسی تاثیر معماری خانه های چوبی روسیه بر خانه های چوبی گمیشان است که در آن به بازشناسی کالبد خانه ها از جنبه های مختلفی مانند نوع مصالح، روش ساخت، فرم، تزیینات و عناصر بصری پرداخته شده است که در خانه های چوبی اقوام ترکمن ساکن گمیشان و اقوام روس مشابه است. هدف پژوهش: این پژوهش از این نظر اهمیت دارد که می توان رابطه میان ویژگی های فرهنگی اقوام ترکمن، با ویژگی های فرهنگی اقوام روس که با آنان در تعامل بودند را تبیین کرد. پرسش اصلی این است که چه رابطه ای میان خانه های چوبی در روسیه و خانه های چوبی ترکمنی گمیشان وجود دارد؟ مبانی نظری تحقیق متکی بر تاثیرپذیری معماری اقوام از یکدیگر و نقش فرهنگ و تعاملات فرهنگی در ایجاد خانه و بخش های مختلف آن در اقوام گوناگون در گذشته بوده است. روش پژوهش: در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و همچنین روش تحقیق تطبیقی استفاده شده است گردآوری داده ها بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی، اصول اجتماعی و فرهنگی اقوام ترکمن در ارتباط با اقوام سنتی روسیه بررسی و عناصر و مولفه های مشابه شناسایی شده و نیز به بررسی تاثیر این مولفه ها بر خانه های ترکمنی گمیشان پرداخته شد، در این پژوهش فرهنگ معماری خانه های چوبی روسیه متغیر مستقل و معماری خانه های چوبی گمیشان متغیر وابسته است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان می دهد معماری خانه های چوبی گمیشان چه در تقسیمات فضایی، نما و تزیینات و چه در ابزار و روش ساخت به صورت مستقیم از خانه های چوبی روسیه تاثیر پذیرفته که این تاثیرپذیری ریشه در تعامل افکار و باورهای فرهنگی و اجتماعی آن ها دارد و نشان می دهد که اقوام ترکمن عناصر فرهنگی و بومی و اقلیمی خود را با مولفه های فرهنگی-بومی روسیه ترکیب کرده و با بازتولید آن به نوع خاصی از معماری رسیدند که از بسیاری جهات مطابق با مختصات فرهنگی آن ها بوده است.

موضوع این پژوهش بررسی اثر برابری خواهی و مهمان نوازی بر چگونگی تداوم سکونت و ساختار خانه های گمیشان است و در این راستا برای درک بهتر از نحوه شکل گیری فضا در خانه های ترکمنی، ابتدا می بایست به مطالعات ساختار اجتماعی این اقوام پرداخت و سپس این دو عنصر فرهنگی را که نقش بارزی در تداوم سکونت از آلاچیق یا «اوی» تا خانه های چوبی دو طبقه یا «تام» داشتند، مورد بازشناسی قرار داد. این پژوهش از این نظر اهمیت دارد که می توان چگونگی تقسیم فضاها و فعالیت ها را در خانه های ترکمنی گمیشان تبیین نمود، موضوعی که پیش تر به آن پرداخته نشده است. هدف از انجام پژوهش بررسی نقش دو مولفه فرهنگی بارزتر یعنی برابری خواهی و مهمان نوازی بر شکل گیری فضاها در خانه های گمیشان است. پرسش اصلی در این پژوهش این است که برابری خواهی و مهمان نوازی چه نقشی در معماری خانه های گمیشان داشته است؟ مبانی نظری تحقیق متکی بر تاثیر فرهنگ در شکل گیری خانه های اقوام گوناگون در گذشته بوده است. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و همچنین روش تحقیق تطبیقی استفاده شده است به این صورت که نخست بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی، اصول اجتماعی و فرهنگی در اقوام ترکمن بررسی شده و به جمع آوری داده ها در این زمینه پرداخته شده و دو مولفه اصلی تاثیرگذار در زندگی اجتماعی این اقوام شناسایی گردیده که شامل برابری جویی و مهمان نوازی است، سپس به بررسی تاثیر این دو مولفه بر معماری ترکمنی پرداخته شده است. در این نوشتار برابری خواهی و مهمان نوازی متغیر مستقل و چگونگی ساختار خانه های گمیشان متغیر وابسته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ساختار و تقسیمات فضایی در خانه های گمیشان به صورت کاملا برابر است و این امر تحت تاثیر مستقیم از برابری جویی است که ریشه در افکار و باورهای آنها دارد. همچنین اساس شکل گیری و ایجاد این خانه ها برای اسکان مهمان در نظر گرفته شده، که این امر نیز تحت تاثیر مستقیمِ مهمان نوازیشان بوده است.

این پژوهش به دنبال شناخت جزئیات ساخت سنتی در سقف های تیرپوش چوبی تخت و دسته بندی گونه شناسانه ی این سقف ها در خانه های تاریخی شیراز و تشخیص فضا هایی است که هریک از گونه ها در آن کاربرد دارد. دستیابی به این شناخت علاوه بر توسعه ی دانش فنی، مبنای قابل اتکایی نیز برای کمک به مرمت اصولی تر بنا های تاریخی ایجاد می کند. همچنین شناخت چوب و جزئیات اجرایی آن به عنوان یک مصالح طبیعی مناسب به لحاظ همخوانی با بقیه ی اجزا و مصالح در بنا های تاریخی، و همچنین پایداری زیست محیطی آن دارای اهمیت است. این پژوهش گونه شناسانه، پژوهشی کیفی از نوع مطالعه ی موردی است که برای اولین بار از طریق برداشت میدانی مستقیم و ترسیم جزئیات سقف بنا های نمونه موردی انجام یافته و اطلاعات حاصل از نمونه ها از دو جنبه ی جزئیات ساخت و همچنین فضا های کاربرد آن ها مقایسه و تحلیل شده است. در نهایت یافته های این پژوهش، پوشش تیر چوبی تخت در سقف های شیراز را به لحاظ جزئیات ساخت به دو گونه ی کلی عریان یا با پوشش زیرین تقسیم می کند. گونه ی اول یعنی سقف های عریان شامل دو گونه است: سقف های ساده که بیشتر در راهرو ها و گاه در اتاق ها استفاده می شوند و سقف هایی که در آن ها تیر باربر، نقش تزیینی را هم ایفا می کند. گونه ی سقف باربر دارای تزیینات، از فاخرترین انواع سقف است و در تالار آینه یا اتاق اصلی خانه کاربرد دارد. در سقف های گونه ی دوم، پوشش زیرین می تواند از گچ، مشبک چوبی، یا تخته کوبی چوبی باشد. گونه با پوشش گچ غالباً ساده بوده و در راهرو ها استفاده می شود و به ندرت تزیینات دارد. گونه ی چوبی مشبک یا تخته کوبی نیز چنانچه تزیینات داشته باشند، در تالار ها و اتاق های سه یا پنج دری استفاده شده اند و نوع ساده ی آن ها در اتاق های دیگر خانه و گاهی در راهرو ها کاربرد دارد.

1بناهای تاریخی ساخته شده در ایران دارای ویژگی های گوناگونی بوده و از آرایه های مختلف در تزئینات این بناها استفاده شده است. یکی از بهترین نمونه این تزئینات سقف های چوبی است که در بناهای تاریخی به خصوص در دوره قاجار در شیراز مورد استفاده قرار گرفته است و دچار آسیب های مختلفی شده اند. هدف از انجام این پژوهش آسیب نگاری دقیق تغییرات اعمال شده در سقف های چوبی موسوم به مرجوئک در خانه کازرونیان شیراز است که با نقاشی تزیین شده اند. سؤال اصلی مطرح شده این است که بهترین شیوه مستندسازی در آسیب نگاری این دسته از آثار کدام است و آیا فتوگرامتری برد کوتاه می تواند در این زمینه مؤثر باشد. روش تحقیق به صورت کاربردی تجربی است که با استفاده از تحقیقات پیمایشی و میدانی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل شده بیان می دارد که استفاده از روش فتوگرامتری یک روش بی خطر بوده که در آسیب نگاری بسیار مؤثر است و می تواند میزان تغییرات ایجاد شده در ساختار اصلی چوب را به نمایش بگذارد. در این روش میزان خمیدگی و تغییر حالت تیرهای چوبی سقف خانه کازرونیان ارزیابی و آنالیز گردید و در ادامه آن بهترین روش جهت استحکام بخشی و بازگرداندن به حالت اولیه اثر انتخاب و مورد استفاده قرار گرفت.

روستای زیارت در بخش کوهستانی جنوب گرگان در استان گلستان واقع شده است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی نقش دانش بومی در توسعه پایدار در ساخت خانه های این روستا به صورت کیفی و به روش تحلیل محتوی انجام شد. 18مصاحبه با ده مطلع و سه استادکار نجار بومی انجام و سپس مصاحبه ها بصورت دست نویس پیاده شد و با روش کیفی گراندهیم و لاندمن تجزیه و تحلیل شد. فرآیند سیستماتیک تجزیه و تحلیل با کدگذاری آغاز گردید و اطلاعات از داده های متنی فراتر رفت و از طریق آن مضامین و مفاهیم پنهان از درون محتوی داده ها نمایان شد و 622 کد سطح اول بدست آمد. پس از ادغام کدهای مشابه، فرآیند ایجاد زیر طبقات بر پایه مشابهت مفهومی موجب پدیدار شدن شانزده زیر طبقه شد. فرآیند ادغام و تقلیل داده ها در نهایت به پنج طبقه اصلی فن چوب شناسی، مهارت خانه سازی، تعاملات اجتماعی-فرهنگی، بهره وری اقتصادی و انتقال تجارب منجر شد. طبقه فن چوب شناسی دارای سه زیر طبقه گونه ها و مکانهای مناسب چوب، روش های تهیه چوب و نحوه انتقال چوب بود. طیقه مهارت خانه سازی شامل چهار زیر طبقه چینش طبقه همکف، ساخت طبقه اول، روش اجرای بام و ابزارها و وسایل بود. طبقه تعاملات اجتماعی فرهنگی دارای چهار زیرطبقه همیاری و مشارکت، نقش فرهنگ در انسجام اجتماعی، استقلال و خودکفایی و بهبود کیفیت زندگی ونیز طبقه بهره وری اقتصادی دارای زیرطبقات کاهش هزینه ساخت، توانمندسازی و اشتغال، تاثیر اقتصاد بر کالبد خانه، ونهایتا طبقه انتقال تجارب دارای زیر طبقات اشتیاق یادگیری و رابطه استاد-شاگردی بود. در انتها می توان نتیجه گرفت اجرای طرح های توسعه در این روستا باید به گونه ای باشد که خانه های این روستا با مصالح بومی همچون چوب با بکارگیری دانش بومی توام با شناخت ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و طی مشارکت جوامع محلی اجرایی گردد.

درهای چوبی در معماری ایرانی اهمیت ویژه ای دارند. حفاظت و مرمت این گروه از آثار مستلزم شناخت ساختار آن ها است. این پژوهش با ارائه گزارش مرمت و حفاظت در چوبی دو لنگه متعلق به ایوان شاه نشین خانه سوکیاس اصفهان روند انجام مطالعات ساختارشناسی و آسیب شناسی این در چوبی را نیز نشان می دهد در فرآیند صورت گرفته ابتدا آسیب شناسی اولیه اثر از طریق سنجش اسیدیته، رنگ سنجی سنجش درصد رطوبت تعادلی گونه شناسی و طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه صورت گرفت سپس با در نظر گرفتن اصول و مبانی مرمت و زیبایی شناسی این نوع از آثار اقدامات لازم از جمله اسیدزدایی پاک سازی بازسازی موزون سازی و غیره طراحی و اجرا شد. نتایج به دست آمده از مطالعات ساختار شناسی نشان داد که برای ساخت این اثر از چوب چنار استفاده شده و رطوبت تعادلی آن استاندارد است. در مطالعات آسیب شناسی ذیل آسیب های فیزیکی می توان به واکشیدگی تغییرات رنگی و ساییدگی ناشی از تأثیرات گردو غبار در سطح اثر اشاره کرد. بافت اسیدی شواهد هوازدگی نیز از جمله آسیب های شیمیایی شناسایی شده بودند آسیب های ناشی از حمله حشرات نیز به شکل حفرات متعدد در سطح اثر قابل مشاهده بودند. شواهدی از سوختگی نیز در قسمت پایینی لنگه چپ در وجود دارد که ذیل آسیب های شیمیایی مورد توجه است برای مرمت و حفاظت این در از روش پاک سازی پر کردن مفقودیها و ترک ها آفت زدایی و اسید زدایی استفاده شد.

تالاب گمیشان که در حاشیه جنوب شرقی دریای خزر قرار دارد، از ویژگیهای بوم شناختی بسیار ارزشمندی برخوردار است. از آنجا که این تالاب، که بخش عمده آن در کشور ما قرار دارد، ناشناخته مانده و نیز با توجه به نقش و اهمیت زیادی که زئوپلانکتون ها در زنجیره های غذایی این تالاب دارند، این مقاله به بررسی آنها پرداخته است. زئوپلانکتون های تالاب گمیشان در 15 گروه متعلق به 5 شاخه شناسایی شده اند. تراکم این جانوارن ذره بینی در 5 ایستگاه و طی 12 ماه پیاپی، از طریق انجام نمونه برداری، شناسایی و مطالعات آزمایشگاهی و آماری مورد بررسی قرار گرفته است. تغییرات زمانی زئوپلانکتونها تفاوتهای قابل ملاحظه ای را نشان می دهد. کمترین تراکم این موجودات مربوط به بهمن و پس از آن دی ماه بوده است. در حالی که در تابستان و اوایل پاییز تراکم اکثر گروه ها در بالاترین حد خود ملاحظه شد. میانگین تراکم یکساله هر یک از 15 گروه زئوپلانکتون و همچنین حداقل و حداکثر تراکم آنها، که با احتمال 95% در محیط هر یک از ایستگاهها و نیز در کل تالاب قابل مشاهده می باشند، محاسبه و ارایه شده است. ضمنا برای هر یک از این گروه ها، شاخص توزیع و همچنین چگونگی پراکنش فضایی افراد متعلق به جمعیت های آنها به تفکیک توزیع یکنواخت، یا لکه ای و یا تصادفی معرفی شده است. شاخص های تنوع نیز برای مجموعه زئوپلانکتونی موجود در محیط هر ایستگاه محاسبه گردیده است. بالاخره مواردی از تراکم و تنوع این جانداران در تالاب گمیشان، با محیط هم جوار دریای خزر، که گویای غنای این تالاب می باشد، مورد مقایسه قرار گرفته است. به طور کلی می توان نتیجه گیری نمود که اجتماعات زئوپلانکتونی زیستمند در تالاب گمیشان به دلیل تنوع مطلوب آنها از پیچیدگی و ثبات برخوردارند و لذا در پاسخ به تغییرات محیطی دارای توان لازم می باشند.

با توجه به نقش مهم بی مهرگان کف زی در اکوسیستم های آبی، هدف از انجام این بررسی، شناسایی وضعیت این موجودات در تالاب گمیشان بوده است. نمونه برداری توسط گرب نوع اکمن از رسوبات بستر تالاب، در محل 5 ایستگاه انتخابی و به مدت 12 ماه پیاپی (از اسفند 77 تا پایان بهمن 78 ) انجام گرفت. نمونه های به دست آمده، پس از رنگ آمیزی توسط محلول رزبنگال، به تفکیک ماکروبنتوزها و مایوبنتوزها، شناسایی و شمارش شدند. در میان ماکروبنتوزها، بیشترین تراکم مربوط به گونه Pyrgula caspia از رده شکم پایان بود. بعد از آن به ترتیب Abra ovata، Creastoderma sp.، Balanus sp.، Nereis diversicolar، Mytilaster lineatus و Dreissena sp. دارای تراکم های بیشتری بودند. در میان مایوبنتوزها بیشترین تراکم مربوط به راسته روزنه داران و پس از آن به ترتیب Ostracoda، Nematoda و Bivalve larvae بود. میانگین تراکم یکساله و همچنین حداقل و حداکثر تعداد در متر مربع، که با احتمال 95 درصد در محل هریک از ایستگاه ها قابل مشاهده است، به طور جداگانه برای ماکروبنتوزها و مایوبنتوز ها محاسبه شد. همچنین پراکنش جمعیتهای مربوط به تمام بی مهرگان مورد بررسی در بستر تالاب، به صورت لک های به دست آمد. بر اساس 3 شاخص مختلف، تنوع بی مهرگان کف زی بررسی شده و از این لحاظ، بستر تالاب در محل ایستگاه های نمونه برداری مورد مقایسه قرار گرفته است.

تالاب گمیشان برای پرندگان آبزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به طوری که این تالاب به عنوان یک «منطقه مهم برای پرندگان» در مقیاس جهانی شناخته شده است. در این مقاله، تغییرات سالانه مربوط به جمعیت گونه های پرندگان، براساس سرشماری های نیمه زمستانی ارایه شده است. همچنین از اسفند 1377، در 12 ماه پیاپی، شمارش پرندگان به تفکیک 3 نوع بوم سازگان این تالاب انجام شده و در جدولی آمده است. پرندگان آبزی این تالاب از لحاظ مهاجرت به 4 گروه مهاجر زمستانی، مهاجر جوجه آور، مهاجر عبوری و مهاجر 4 فصل تقسیم می شوند. تقسیم بندی گونه ای و جمعیتی پرندگان آبزی به تفکیک 3 نوع بوم سازگان قابل تشخیص در این تالاب نیز با توجه به شرایط زیستگاهی لازم برای انواع گوناگون پرندگان آبزی انجام شده است. بوم سازگان حاشیه شرقی تالاب، بیشترین تعداد (75 درصد) از پرندگان آبزی این تالاب را مورد حمایت قرار داده است. بوم سازگان آب با میانی تالاب 14 درصد و بوم سازگان نیزار غربی تالاب 11 درصد تعداد پرندگان آبزی را در خود جای داده اند. تعداد 4 گونه از پرندگان مشاهده شده در این تالاب در فهرست سرخ گونه های در معرض تهدید جهان قرار دارند. جمعیت مهاجر زمستانی تعداد 20 گونه از پرندگان این تالاب، در برخی از سال ها بیش از 1 درصد جمعیت جهانی آنها بوده است. شاخص های تنوع گونه ای و نیز شباهت بوم سازگانی، برای پرندگان آبزی مربوط به این تالاب محاسبه و ارایه شده است.